Światła, światła i pracy dla ubogiego kraju i ludu.
/Ignacy Łukasiewicz/
W tym roku obchodzimy 200. rocznicę urodzin wielkiego uczonego, odkrywcy a zarazem patrona naszej szkoły – Ignacego Łukasiewicza.
Jan Józef Ignacy Łukasiewicz urodził się najprawdopodobniej 8. marca 1822 roku w Zadusznikach koło Mielca. W wieku lat czternastu podjął praktyki aptekarskie w Łańcucie. Jego dalszą edukację przerwał pobyt w więzieniu, do którego trafił na dwa lata za działalność w tajnej organizacji niepodległościowej. Gdy w 1848 roku opuścił areszt, zatrudnił się w renomowanej lwowskiej aptece Piotra Mikolascha. Pracodawca wysłał go wkrótce na studia farmaceutyczne do Krakowa i Wiednia. Po powrocie Łukasiewicz razem z Janem Zehem, pracownikiem tej samej placówki, zaczął badać skład ropy naftowej. Jej złoża występowały na Podkarpaciu, ale dotychczas wykorzystywano ją w ograniczony sposób (na przykład jako smar do wozów). Aptekarze ― za namową zwierzchnika ― starali się wydestylować z niej inne składniki, które mogłyby być przydatne w przemyśle farmaceutycznym.
Uzyskana ta drogą nafta okazała się mieć szczególną zaletę. Podczas spalania dawała jasny ogień, nie kopciła i była tańsza niż inne surowce służące do oświetlania, takie jak olej czy kamfina. Był tylko jeden problem: wypełnione nią lampy wybuchały, gdyż dostępne na rynku urządzenia nie nadawały się do spalania płynu wydestylowanego z ropy. Łukasiewicz skonstruował więc specjalny model lampy, do którego blacharz Adam Bratkowski wykonał prototyp ze zbiornikiem z grubszej blachy. W ten sposób w 1853 roku powstała pierwsza na świecie lampa naftowa. Początkowo cieszyła się niewielkim zainteresowaniem. Przełomem okazało się wydarzenie z 31 lipca 1853 roku. Tamtej nocy we lwowskim szpitalu przeprowadzono po raz pierwszy operację chirurgiczną przy świetle lamp naftowych. Wynalazek farmaceuty zdał egzamin, a data jego zastosowania stała się symbolicznym początkiem polskiego przemysłu naftowego.
Prototyp lampy naftowej Ignacego Łukasiewicza.
Wkrótce Łukasiewicz przeniósł się w okolice Gorlic i Krosna, by poszukiwać terenów bogatych w złoża ropy naftowej. Zamierzał stworzyć osobną destylarnię (eksperymentowanie w aptece nie było bezpieczne) i zbadać proces wydobywania ropy z podziemnych złóż. Zawiązał spółkę z posiadaczami terenów z „naftowymi źródełkami”: Tytusem Trzecieskim i Karolem Klobassą. W 1854 roku w Bóbrce wspólnicy założyli pierwszą na świecie kopalnię ropy naftowej. Pomysł Łukasiewicza był prosty: kopać studzienki w miejscu wypływania ropy, by dostać się do głębszych pokładów surowca. Po kilku latach próby się powiodły i zaczęto stawiać pierwsze prowizoryczne szyby naftowe.
Z biegiem lat Łukasiewicz i jego wspólnicy udoskonalali kopalnie oraz rafinerie. W 1862 roku rozpoczęli wiercenie świdrami, a w 1872 roku wysłali swojego współpracownika Adolfa Jabłońskiego do Ameryki, by tam poznał najnowsze technologie. Przedsięwzięcie Łukasiewicza zapoczątkowało rozwój przemysłu naftowego na ziemiach polskich. Zwiększone wydobycie ropy i ulepszona rafinacja zaczęły przynosić duże zyski, a Galicję ogarnęła prawdziwa „gorączka nafty”. Chętni powtórzenia sukcesu z Bóbrki zaczęli poszukiwać roponośnych terenów i próbowali swoich sił w wydobyciu „czarnego złota”. Okolice te nazywano nawet „polską Kalifornią”!
Łukasiewicz wyprzedzał swoją epokę nie tylko na polu nauki, lecz także w działalności społecznej. Wprowadził nowoczesny system ubezpieczenia społecznego robotników (Kasę Bracką), zakładał kasy gminne udzielające niskooprocentowanych pożyczek, propagował sadzenie drzew owocowych. W Chorkówce pod Krosnem prowadził wraz z żoną wzorcowe gospodarstwo. Ulice w powiecie krośnieńskim nazywano „brukowanymi guldenami Łukasiewicza”, bo wynalazca przeznaczał na ich remont własne środki (podobno tamtejsze drogi i mosty były najlepsze w całym zaborze austriackim). Znany z hojności, skromności i bezinteresowności, nazywany był „ojcem Łukasiewiczem”. W 1873 roku otrzymał Order Św. Grzegorza oraz tytuł Szambelana Papieskiego z rąk Papieża Piusa IX za działalność charytatywną.
Piotr Kak
Źródła:
- https://biografia24.pl/ignacy-lukasiewicz
- https://obliczaludzi.com
- https://www.historiaposzukaj.pl
